قبل از اینکه به نحوه خشک کردن چوب بپردازیم خوب است بدانیم چوب را پس از تبدیل به الوار، خشک می‌کنند. زمان قطع درخت رطوبت آن چیزی حدود 100درصد میباشد. درصد رطوبت چوب به محل جغرافیایی و ویژگی‌های آن نیز وابسته است. اما چرا چوب را خشک می‌کنیم؟ یکی از دلایل اصلی این است که برای سهولت کار، سنباده‌زنی، برش، رنگ‌کاری و… خشک کردن چوب از ضروریات است.
هنگام خشک کردن چوب، برای حالات مختلف آب در چوب چه اتفاقی میافتد؟
- در مولکولهای سلولی چوب آب”نهادی” وجود دارد؛ حتی اگر چوب خشک شده باشد. دقت کنید حذف این نوع رطوبت از چوب امکان‌پذیر نیست. چرا که نمیتوانیم رطوبت چوب را به طور کامل از بین ببریم. خشک کردن چوب تا رطوبت صفر درصد مساوی است با خاکستر شدن چوب.
- آب ”آغشتگی” را که در دیواره سلولی چوب قرار دارد، باید با دقت خارج کرد. در غیر این صورت معایب جبرانناپذیری در انتظار الوار خواهد بود.
- آب ”آزاد” است که به صورت بخار و آب در داخل حفره سلولهای چوبی قرار گرفته، اولین رطوبتی است که در هوای گرم بلافاصله از چوب خارج میشود.
چوب‌های خشک کن رفته صنعتی رویال راش
رویال راش به عنوان واردکننده مستقیم چوب راش خشک کن رفته و چوب روسی برند ریتون از روسیه کیفیت را برای شما به ارمغان می‌آورد. برای مشاهده لیست چوب‌های خشک کن رفته رویال راش کلیک کنید. محصولات ما شامل چوب روسی، نراد، یولکا و ساسنای خشک کن رفته از برند ریتون و همچنین چوب راش درجه یک، الوار راش اقتصادی، شمش راش، فینگرجوینت راش از ترکیه میباشد. برای اطلاع از قیمت روز چوب راش و روسی با ما تماس بگیرید.
تغییر شکل در اثر هم کشیدگی چوب در هنگام خشک کردن
همکشیدگی چوب از اتفاقات ناخوشایندی است که بر روی وزن و حجم چوب و به دنبال آن نحوه خشک کردن چوب تاثیر می‌گذارد. از همه مهم‌تر باعث معایبی در هنگام خشک کردن مانند لوزی، فنجانی، کاسه و سینه شدن و… میشود. وقتی چوب را خریداری می‌کنید و آن را به کارگاه نجاری‌تان می‌برید که رطوبت آن چیزی حدود 40درصد است، رفته رفته چوب خریداری شده رطوبت محیط را جذب می‌کند تا با محیط سازگارتر شود. درنظر داشته باشید که هنگام کار با ماشین‌آلات نجاری و برش چوب، اگر تیغه کند باشد، فلز داغ شده باعث تابیدگی در چوب میشود.
نتایج و نکات آزمایش مرتبط با نحوه خشک کردن چوب
شماره1: اگر در تخته شعاعی زاویه دوایر سالیانه، در ابتدا تخته 60 و در انتها 80 درجه باشد، بعد از همکشیدگی علاوه بر کاسه و سینه شدن معایبی چون ساغری شدن، کمانی شدن و فنجانی شدن نیز در آن به وجود می‌آید.
شماره2: اگر زاویه دوایر سالیانه در برش شعاعی کمتر از 10 درجه باشد و عمود دیده شود، میزان همکشیدگی به حداقل می‌رسد.
شماره3: در تخته مماسی، همکشیدگی در پهنا زیادتر از طول یا ضخامت آن است و نسبت به محور درخت تاب برمی‌دارد. درودگران سنتی این عیب را با نام کاسه و سینه می‌شناسند.
شماره4: تخته مرکزی یا مغزی از قسمت مرکز بعد از واکشیده شدن، از همان قسمت شکاف می‌خورد. از گوشه‌های تخته همکشیده شده میشود. اصولا بعد از خرید الوار چوبی این قسمت به راحتی از وسط به دو نیمه تقسیم میشود.
شماره5: در این حالت که دوایر سالیانه به صورت مایل هستند، مقطع تخته به صورت لوزی همکشیده میشود.
شماره6: در قسمت بینابینی گرده بینه اگر چوب به صورت دایره‌ای برش داده شود، چون دوایر سالیانه به صورت عمود هستند شکل از دایره به بیضی تغییر حالت می‌دهد.
هدف از خشک کردن چوب
هدف از فرآیند و آشنایی با نحوه خشک کردن چوب در وحله اول “تعادل رطوبتی با محیط” یعنی رساندن رطوبت چوب به رطوبت محیط میباشد. به طور ساده میتوان گفت که هر منطقهای رطوبت پایهی مخصوص به خود را دارد که براساس اقلیم آب و هوایی طبقهبندی میشود.
درصد رطوبت به تفکیک مناطق جغرافیایی در ایران:
- شهرهای شمالی ایران بین 16 تا 20درصد
- شهرهای مرکزی مانند تهران، اصفهان و قسمتی از استان فارس که آب و هوای خشک‌تری نسبت به شهرهای شمال دارند، بین 12 تا 13درصد.
- شهرهای گرم و خشک مانند یزد و کرمان بین 7 تا 10درصد.
اگر درختی در شهرهای شمالی بریده شده‌باشد و تصمیم دارید در تهران از آن استفاده کنید، چوب را پس از تبدیل به الوار به شهر تهران انتقال داده و خشک می‌کنید. اگر بخواهید از این چوبی که در تهران خشک کرده‌اید در شهر یزد استفاده کنید دو راه‌حل برای شما وجود دارد:
- میتوان چوب‌های خشک شده در تهران را همان‌جا به محصول نهایی تبدیل کرد. با رنگ‌کردن سطح کار، تمام منافذ چوب پر میشود و دیگر امکانی برای جذب و دفع رطوبت نمی‌باشد.
- میتوان رطوبت چوب را به میزان دلخواه و متناسب با منطقه رساند. مثلا درصد رطوبت نهایی چوبی که می‌خواهد در شهر یزد مورد استفاده قرار گیرد باید 8درصد باشد.
نحوه خشک کردن چوب در کارگاه
اگر در کارگاه نجاری خودتان فضای بازی در اختیار دارید که هوای آزاد در آن جریان دارد می‌توانید به سادگی چوب‌تان را خشک کنید. اما چگونه؟
اگر الواری که خریداری می‌کنید دارای تنش باشد نیاز به خشک کردن دارد. اگر تصمیم گرفتید به جای خشک کردن چوب در دستگاه خشک کن از روش دستی استفاده کنید، نکات زیر را درنظر بگیرید:
نکته: با توجه به این که هر گونه چوبی دارای وزن مخصوص و حالت اسفنجی دارد، باید جدا جدا خشک کنیم. مثلا الوارهای راش و الوارهای نراد (روسی) باید هرکدام را به طور جداگانه خشک کرد. همچنین در یک گونه چوبی مانند گردو، اگر چوب گردویی که درخت آن در شهرهای شمالی کاشته شده باشد و بخواهیم با چوب گردویی که درخت آن در اصفهان کاشته شده، خشک کنیم میبایست به طور جداگانه و تحت شرایط مناسب خشک شوند. زیرا تفاوت در اقلیم آب و هوایی می‌تواند در زمان خشک شدن چوب تاثیرگذار باشد.
نحوه خشک کردن چوب در فضای باز
شرایط خشککردن چوب در فضای باز به شرح زیر است:
- شیب زمین برای خشک کردن چوبها باید بین 5 تا 10 درجه باشد.
- سطح زمین نباید حالت باتلاقی داشته باشد.
- توصیه شده یک لایه سیمان بریزید.
- میبایست دیواری در دو طرف دسته بندی بگذارید و یک سقف روی دیوارها تعبیه کنید. همانند آلاچیق، با این تفاوت که دیوارها فقط در دو سمت قرار میگیرد.
- سقف چوب خشککنتان باید به منظور جلوگیری از نور مستقیم خورشید و باران یا برف تعبیه شود.
- جنس دیوارها و سقف را به گونهای انتخاب کنید که نه نور از آنها عبور کند و نه جاذب رطوبت باشد.
- برای خشککردن الوارها با توجه به طول الوار شیوه دستهبندی اجرا میشود.
به طور مثال اگر الوارها طول 3 متر داشته باشیم باید به ازای هر 1 متر یا کمتر از 1 متر بلوک‌های سیمانی روی زمین قرار دهیم؛ سپس روی بلوک سیمانی چوب دستک بگذاریم و الوار را روی آن قرار دهیم. برای اضافه کردن الوار بعدی چوب دستک دیگری به موازات چوب دستک قبلی که روی بلوک سیمانی گذاشته‌ایم، قرار داده و الوار بعدی روی آن گذاشته میشود. ارتفاع دسته باید به گونهای باشد که به اندازه ی 1 متر از سقف و 50 سانتیمتر از دیوارها فاصله داشته باشد که این فواصل به منظور گردش هوا بین دسته‌ها است.
نکاتی که باید در مورد خشک کردن چوب در فضای باز درنظر گرفت:
نکته اول: چوب دستک، قطعه چوبی است: با ابعاد مکعب مستطیل، سطح 2 تا 4 سانتیمتر و طولی به اندازه عرض الوارها. باید از گونه متفاوت انتخاب شود. به عنوان مثال برای خشککردن چوب نراد باید از چوب دستک راش یا هر گونهای که وزن مخصوص بیشتر از الوار نراد دارد استفاده شود. برای سهولت کار می‌تونید از چوب دستک‌های پلیمری یا پلاستیکی که جذب رطوبت ندارند استفاده کنید. اگر چوب دستک مورد استفاده دارای شیار یا سطح مقطع مثلثی باشد در روند خشک شدن چوب کمک می کند.
نکته دوم: باید دقت کنید که الوارهای که می‌خواهید خشک کنید دارای ضخامت تقریبا یکسانی باشند. اگر ضخامت‌های کمتری داشتید و نتوانستید دسته‌ای جداگانه برای آنها ایجاد کنید. می‌توانید بعد از چیدن الوارهای هم ضخامت، الوارهای با ضخامت کمتر را روی آنها بچینید، به گونهای که ترتیب در ضخامت رعایت شده باشد.
نکته سوم: چوبها به گونهای دستهبندی می‌شوند که در ابتدا و انتهای آنها دیواره وجود نداشته باشد. دلیل این کار این است که هوای خشک از قسمتی وارد و هوای مرطوب از قسمت دیگر خارج شود. دیوارها و سقف به اندازه‌ی 1 متر بیشتر از طول دسته بندی قرار گیرد.
نکته چهارم: برای جلوگیری از ایجاد عیب‌های شایع در چوب، می‌توانید سطح مقطع الوار یا همان سطحی که خطوط رشد درخت دیده میشود. با روغن و یا رنگ اندود و پوشانده شود و یا میتوان به وسیله‌ی میخ‌های آهنی که به شکل S یا O می‌باشند، به اصطلاح اس کوبی نمود.
نکته پنجم: زمان خشک شدن الوارها بسته به فصل خشک کردن آنها و یا گونه‌ی چوبی متغیر میباشد. مثلا در فصل بهار و تابستان که گرم تر است زمان خوبی برای خشک کردن میباشد.
نحوه خشک کردن چوب در فضای بسته
برای خشککردن چوب‌های تازه قطع شده در یک محیط بسته کارگاه نجاری، زمان زیادی باید صرف کنیم تا الوارها را به درستی خشک کنیم. اما اگر بخواهیم این کار را انجام دهیم فقط کافی است یک فن یا پنکه در ابتدای دستهبندی و یک هواکش در انتهای دستهبندی اضافه کنیم. تا برای انتقال هوای مرطوب به بیرون کارگاه با مشکل مواجه نشویم. برای خشک کردن چوب در یک فضای بسته باید قسمتی از محیط کارگاه برای قرارگیری دستهبندی الوارها انتخاب شود. اگر بتوانید فضایی انتخاب کنید که تهویه‌ی مناسب داشته باشد، زمان خشک شدن چوبها کاهش می‌یابد.
نکات مهم:
- حتما دقت کنید که چوب دستک ها در یک راستا قرار دهید. دلیل این امر بسیار مهم کاهش عیوبی است که ناشی از خشک کردن چوب است.
- برای راحتی خودتان سعی کنید ارتفاع دسته بندی را نهایتا 1.5 متر در نظر بگیرید.
- برای کاهش زمان خشک شدن می‌توانید از یک پنکه و هواکش استفاده کنید که جابجایی رطوبت به راحتی انجام شود.
نکته 1: میزان دور پنکه و هواکش باید یکسان باشد و سعی کنید حد متوسط را برای هر دو انتخاب کنید.
نکته 2: در این نوع خشک کردن اگر چوبها را به تازگی قطع کرده باشیم، لازم است سطح مقطع الوارها را با رنگ یا همان روش “اس کوبی” بپوشانیم. اما اگر چوب‌آلات نیمه خشک باشند عملا نیازی به این کار نیست.
