نکات مهم قبل از خرید شمش راش

چوب راش به عنوان گونه‌ی سخت چوب در صنعت چوب مطرح می‌شود و دارای بافتی مقاوم می‌باشد و از استقامت و دوام بسیار بالایی برخوردار است. به همین دلیل به لحاظ اقتصادی هم برای خریدار و هم برای صنعتگر نسبت به سایر چوب‌ها مقرون به صرفه است. همچنین چوب راش در مقابل پوسیدگی و سایش از خود مقاومت خوبی را نشان می‌دهد.

رنگ این چوب هم مانند دیگر چوب هایی که بافت تیره و غیر روشن دارند، گستردگی وسیعی دارد. به طوری که چوب بیرون راش سفید رنگ و سفید مایل به صورتی است و چوب درون این درخت زرد روشن، تا قهوه ایی مایل به قرمز یا صورتی است.

چوب راش در تعاریف علم چوب شناسی چوبی بدون بو و طعم به شمار می‌آید. البته حتما در هنگام کار با این چوب بوی منحصر به فردی را از آن حس خواهید کرد ولی در طبقه بندی چوب ها، جز چوب های معطر به حساب نمی‌آید.

چوب راش از نظر ایجاد آلرژی و حساسیت خیلی مورد خطرناکی به حساب نمی آید. اما آلرژی و حساسیت برای راش اروپایی گزارش شده است که چوب راش اروپایی را به عنوان یک چوب حساسیت زا معرفی کرده که در مرحله برشکاری و پرداخت، مشکلاتی برای چشم و پوست و سوزش تنفسی در برخی افراد به وجود می آورد.

چوب راش کارایی خوبی دارد و وقتی در مجاورت بخار قرار می‌گیرد انعطاف بسیار خوبی را به خود می‌گیرد و به راحتی شکل می‌پذیرد. در این حالت می‌توان به راحتی طرح مورد نظر را روی آن پیاده کرد.

چوب راش در ایران به طور متوسط در دسترس است و قیمت آن بازه گسترده‌ای دارد و از لحاظ اقتصادی قیمت متوسطی دارد. اما در حال حاضر به دلیل نوسانات قیمت ارز در ایران دیگر این چوب در رده قیمتی متوسط قرار ندارد و قیمت بالایی دارد.

راش چوبی متراکم است و به خاطر راست تار بودن و پراکنده آوند بودن، در بیشتر هنرهای چوبی کاربرد دارد و نمی‌توان کاربردهای آن را به چند گزینه خاص محدود کرد و اگر بخواهیم آن ها را نام ببریم باید تقریبا تمامی هنرهای مرتبط با چوب را نام ببریم. به عنوان مثال در ساخت درب و پنجره، پارکت، دکوری های چوبی، خراطی، منبت کاری، معرق کاری، آلات موسیقی، مبلمان، کابینت، تهیه روکش و … از چوب راش استفاده می‌شود.

پایه شاخه یا اندامی از درخت است که قطع یا شکسته شده است. بخشی از شاخه باقی مانده برای مدتی از تنه درخت تغذیه می‌کند و در نهایت منجر به تشکیل حلقه‌های تخت تیره رنگ معروف به گره می‌شود. از آنجا که پیوستگی الیاف چوب توسط گره‌ها از بین می‌رود، چوب پر گره ضعف بیشتری در برابر فشار نشان می‌دهد.

این گره‌ها در بافت چوب تنیده شده‌اند و از چوب جدا نمی‌شوند. این گره‌ها شکننده هستند؛ اما خلل چندانی در مقاومت چوب ایجاد نمی‌کنند

گره‌های آزاد همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست، هنگام برش‌کاری، ایجاد فشار از الوار خارج می‌شوند و شاهد وجود سوراخ در چوب خواهید بود. این گره‌های توسط یک شاخه مرده ایجاد می‌شوند.

زمانی که یک گره به‌صورت طولی برش می‌خورد، به شکل یک شاخ نمایش داده می‌شود. این گره‌ها بسیار ضعیف و پردردسر هستند و مقاومت چوب را از بین می‌برند. گره میخی یکی از بدقلق‌ترین‌های گره چوب است.

تغییر رنگ شدید غیر طبیعی در داخل درخت با درجه‌، شدت و یکنواختی متفاوت که از سختی چوب نمی کاهد و به عنوان یک ویژگی در چوب درختان زنده ظاهر می شود.

این ترک‌ها مقاومت و کیفیت چوب را شدیداً پایین می‌آورند. شاید در بالای الوار یک ترک کم‌عرض داشته باشید؛ اما تا مرحله اجرا و پس از برش شاهد عریض شدن این ترک‌ها خواهید بود. این ترک‌ها معمولاً زمانی ایجاد می‌شوند که درخت در اثر باد و طوفان تنش زیادی را تحمل کرده باشد.

اگر در قسمت تنه درخت یا گرده‌بینه شاهد ترک‌های قطری به شکل ستاره یا تعداد زیاد ترک در قطر و شعاع گرده‌بینه بودید، این تنه‌ها را برای کار انتخاب نکنید. این ترک‌ها معمولاً به خاطر گرمای شدید و یا یخ‌زدگی درخت در زمان رشد شکل می‌گیرند.

این پارگی یا ترک به‌موازات حلقه‌های رشد ایجاد می‌شود. این ترک در تنه تازه برده شده نشان داده نمی‌شود و زمانی ظهور می‌کند که چوب خشک شده است. این ترک ناشی از عواملی مانند باکتری، زخم و آسیب درخت، سن درخت و شرایط محیطی مانند یخ‌زدگی بیش‌ازحد درخت در زمان جوانی است.

شکاف یا پارگی باعث افت قدرت و زیبایی چوب می‌شود. الوارهایی با این خصوصیت مناسب کار نیستند. این پارگی در موازات حلقه‌های رشد ایجاد می‌شوند. متأسفانه در زمان خیس بودن تنه این ایراد قابل تشخیص نیست و پس از خشک شدن چوب آشکار می‌شود. این مشکل هم ناشی از عواملی مانند باکتری، آسیب‌دیدگی‌ها درخت، سن درخت و شرایط محیطی است.

قارچ در همه‌جا هست. مخصوصاً در کنار درختان که سرشار از رطوبت هستند. قارچ‌ها اثرات مختلفی بر روی چوب دارند. گاهی این تاثیرگذاری‌ها در حد یک لکه هستند و گاهی در حد نابودی درخت پیش می‌روند.

قارچ‌هایی وجود دارند که از شیره درخت تغذیه می‌کنند و معمولاً در درختان زنده زندگی نمی‌کنند و بیشتر در تنه‌هایی که خشک شده باشند شروع به رشد می‌کنند. تأثیر این قارچ‌های تغییر رنگ بخش قارچی به کبود مایل به خاکستری یا خاکستری تیره است. این قارچ و لکه‌های ناشی از آن ساختار سلولی چوب را تخریب نمی‌کنند و تاثیری بر پایداری چوب ندارد و فقط رنگ آن را تغییر می‌دهند. به همین منظور در فرایند درجه بندی چوب تأثیر چندانی ندارد.

برخی قارچ‌های به حدی مهاجم هستند که قسمت بیرونی و حتی مغز چوب را مورد تهاجم قرار می‌دهد و چوب کامل می‌پوسد. از نشانه‌های بارز این قارچ، ایجاد ترک‌هایی شبیه به ترک زمین‌های کویری بر روی تنه و یا مغز چوب هست. این چوب‌ها به هیچ عنوان مناسب کار نیستند.

این پوسیدگی قارچی زمانی که شاخه از درخت بیرون می‌آید ایجاد می‌شود. این قارچ‌ها مغز درخت را پوک می‌کنند و اگر با چکش به تنه ضربه وارد کنید، صدای تنه توخالی به گوش می‌رسد. در بسیاری از درخت‌هایی که در سطح شهر وجود دارند، این مشکل وجود دارد و در اثر طوفان و وزن باد، درختانی با این بیماری می‌شکنند و موجب ایجاد خسارت می‌شوند.

برخی از قارچ‌ها باعث تجزیه شیمیایی چوب می‌شوند و در این حالت چوب به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری تغییر رنگ می‌دهد. اگر چوب در مدت زمان طولانی در معرض رطوبت قرار گیرد با این مشکل مواجه خواهد شد. البته در برخی موارد این قارچ‌ها به‌صورت یک توده متشکل از ترکیبات سلولوزی (سفید رنگ) در داخل تنه درخت رشد می‌کنند که از بیرون تنه شما شاهد تنه درخت سالم هستید؛ اما داخل تنه چوب جای خود را به توده سست قارچی داده است.

در برخی درختان به دلیل شکستن ساقه و پوست شدن تنه درخت و عدم ترمیم آن بخش، یک بخش پوسیدگی ایجاد می‌شود که این بخش در برابر فشار بسیار ضعیف است و چهره بدی به نمای کار شما خواهد داد.

رگه‌های این درختان سرگردان هستند و به هیچ عنوان برای اره کشی مناسب نیستند. به‌محض اینکه این تنه‌ها برش بخورند، تخته واکنش نشان می‌دهد و تاب بر می‌دارد. معمولاً این مشکل در اثر پیچ و تاب سریع درخت در اثر وزش باد ایجاد می‌شود.

وجود موریانه در چوب هم یکی دیگر از نشانه‌هایی است که باید در زمان خرید چوب به آن دقت داشته باشید. یکی از نشانه‌های وجود موریانه، گرد چوب موجود در انبار چوب یا زیر تنه درخت یا زیر پالت چوب است. سوراخ‌های ریز و صدای خورده شدن چوب هم از دیگر نشانه‌های وجود موریانه در چوب هستند. کنترل این حشرات موذی به‌راحتی امکان پذیر نیست و به هیچ عنوان این چوب‌ها را خریداری نکنید.

برخی پرندگان مانند دارکوب تنه درخت را سوراخ می‌کنند تا برای خود لانه بسازند. همچنین پرندگان دیگری هم هستند که برای تغذیه، پوسته درخت را سوراخ می‌کنند تا به کرم‌ها و لارو حشرات دست پیدا کنند. یکی از مشکلاتی که در تنه وجود دارد، این سوراخ‌ها هستند. اگر در زمانی که درخت جوان هست این سوراخ ایجاد شود، به‌مرور زمان رگه‌های درخت با توجه به وجود نقص در درخت با شکلی نامتعارف ایجاد می‌شود که در برخی موارد این ناهنجاری موجب کاهش مقاومت چوب شود.

جوش یا غده درخت با نام سرطان چوب هم شناخته می‌شود. وقتی خاک و سنگ اطراف ریشه درخت دارای املاح و مواد معدنی و فلزات وجود داشته باشد، سیستم ایمنی درخت آب را تصفیه و املاح معدنی به‌صورت غده شروع به رشد می‌کند. هرچند که جوش به‌عنوان یک مشکل شناخته شده است؛ اما به‌واسطه زیبایی و نقش و طرح عجیب و خاصی که دارد، برای ساخت لوازم تزئینی و جواهرات و پیپ و … مورد استفاده قرار می‌گیرد و قیمت نسبتاً بالایی دارد.

همان‌طور که می‌دانید درختان دارای حلقه رشد سالیانه هستند. اگر فاصله بین حلقه‌های رشد سالیانه زیاد باشد، یعنی درخت در مدت زمان کوتاهی، رشد زیاد داشته است. حلقه‌های رشد دانه درشت نشانه مقاومت کمتر چوب هستند. درختانی که اصلاح نژاد شده‌اند و به صورت صنعتی کاشت می‌شوند، دارای حلقه‌های رشد درشت هستند.

معمولاً در زمان برش و رندیدن چوب تراشه‌های و چیپس‌های چوبی ایجاد می‌شود. این تراشه‌ها در زمان تبدیل چوب بر روی صفحه دستگاه باقی می‌ماند و در زمان جابجایی یا کشیده شدن الوار یا تخته روی میز کار گیر دستگاه‌هایی مانند رنده، به سطح چوب آسیب وارد می‌کند. این آسیب‌دیدگی‌ها و فرورفتگی‌ها ممکن است در زمان ساخت سازه چوبی موجب کاهش کیفیت کار شوند.

معمولاً وقتی خلاف جهت راه چوب عمل رندیدن انجام می‌شود، ممکن است چوب لاشه شود و یا اینکه قسمتی از سطح ریش‌ریش شود. این مورد هم یکی از نواقص چوب در زمان تبدیل است. قسمت شکسته چوب در زمان ساخت پروژه پرتی به‌حساب می‌آید.

این مورد معمولاً در الوارها و تخته‌های چوبی وجود دارد. وقتی الوار از قسمت بیرونی تنه برش داده می‌شود، ممکن است در بخش لبه الوار شاهد کسر بودن مقداری از لبه الوار باشید. در هنگام خرید الوار مراقب باشید که این نوع الوارهای بی‌کیفیت را خرید نکنید.

این ترک‌ها معمولاً طولی هستند و تا انتهای الوار ادامه پیدا نمی‌کنند. معمولاً ترک‌های این‌چنینی در اثر فرایند خشک شدن نادرست یا نامناسب ایجاد می‌شود.

ایرادی مانند تاب برداشتن چوب کاملاً با چشم پیداست. اگر چوب دارای کجی، هم کشیدگی، انحنا، پیچ خوردگی و … باشد مناسب کار نیست و برای استفاده از آن چوب زیادی پرت می‌شود.

هنگام خشک شدن چوب، استرس‌های داخلی باعث ایجاد ترک‌های شعاعی و دایره‌ای در قسمت داخلی چوب که شبیه به بافت لانه زنبوری است، می‌شوند. لانه زنبوری شدن چوب یکی از بدترین اتفاق‌هایی است که در جریان خشک شدن چوب است. چون در بیشتر موارد با نگاه کردن به چوب قابل تشخیص نیست.